Του ΝΩΝΤΑ ΧΑΛΔΟΥΠΗ από το ΠΑΡΟΝ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Επαίτης η χώρα για δανεικά 30 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2010
Ανησυχητική η κάμψη επενδύσεων και κατανάλωσης, εκτινάσσεται σε διψήφιο ποσοστό η ανεργία
Την εφιαλτική αλήθεια για τη δημοσιονομική κατάρρευση της χώρας φέρνει σήμερα στο φως το «Π», με βάση έγκυρες πληροφορίες που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση: το δημοσιονομικό έλλειμμα θα ξεπεράσει το 10% του ΑΕΠ φέτος, δηλαδή τα 24 δισ. ευρώ, ενώ κατά το πρώτο τρίμηνο του 2010 η Ελλάδα θα γίνει ο… επαίτης της διεθνούς αγοράς ομολόγων, ζητώντας δάνεια 30 δισ. ευρώ, με ορατό τον κίνδυνο να ανέβει και πάλι σε απαγορευτικό ύψος το κόστος δανεισμού.
Έγκυροι οικονομικοί παράγοντες τονίζουν στο «Π» ότι η αλήθεια για το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας δεν μπορεί πλέον να αποκρυβεί και αυτή η αλήθεια προφανώς βρίσκεται πίσω από
την απόφαση του πρωθυπουργού να προσφύγει εσπευσμένα σε εκλογές, αψηφώντας ακόμη και τις έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόβλημα στα δημόσια οικονομικά είναι ήδη από το 2008 πολύ σοβαρότερο από αυτό που παρουσιάζεται από την κυβέρνηση. Τα πρώτα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για το έλλειμμα του 2008, πριν ζητηθεί από την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομίας να «διορθωθούν» και να εξωραϊσθούν, εμφάνιζαν το έλλειμμα να υπερβαίνει το 8% του ΑΕΠ. Σημειώνεται, μάλιστα, ότι τα στοιχεία που τελικά εστάλησαν στην Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία και εμφάνιζαν πολύ χαμηλότερο το έλλειμμα αμφισβητήθηκαν έντονα από τη Eurostat και εξακολουθεί να διερευνάται η ακρίβειά τους, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το εμφανιζόμενο από την Αθήνα πλεόνασμα («άσπρη τρύπα») των ασφαλιστικών ταμείων και οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι επαφές των κορυφαίων παραγόντων του οικονομικού επιτελείου με τα αρμόδια στελέχη της Κομισιόν, πριν ακόμη υποβληθεί και επίσημα το αίτημα για διετή παράταση της δημοσιονομικής προσαρμογής (ως το τέλος του 2012) έχουν «βραχυκυκλώσει». Ο επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Χοακίμ Αλμούνια, που αναμένεται να αποχωρήσει σύντομα από τις Βρυξέλλες με τη λήξη της θητείας της Κομισιόν, στη σύντομη συνομιλία του με τον κ. Γιάννη Παπαθανασίου στο περιθώριο της συνάντησης των ευρωπαίων υπουργών Οικονομίας αυτήν την εβδομάδα, αρκέσθηκε να τονίσει και πάλι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να παρουσιάσει αυτό το φθινόπωρο πειστικά μέτρα οικονομικής εξυγίανσης, παραπέμποντας στο Συμβούλιο Υπουργών τη σχετική (δύσκολη) διαπραγμάτευση.
Σε κάθε περίπτωση, το μήνυμα της Κομισιόν προς την Αθήνα είναι σαφές: ακόμη και αν οι Βρυξέλλες και το Συμβούλιο Υπουργών θελήσουν να εξαντλήσουν την ελαστικότητά τους στην αντιμετώπιση του ελληνικού οικονομικού προβλήματος, τελικός κριτής της Αθήνας θα είναι η διεθνής αγορά ομολόγων, που θα κληθεί να χρηματοδοτήσει τα ανοίγματα του προϋπολογισμού. Η επανάληψη, ίσως και με χειρότερο τρόπο, της κρίσης δανεισμού των πρώτων μηνών του 2009, όταν η διαφορά επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων από τα αντίστοιχα γερμανικά είχε ξεπεράσει το 3%, είναι αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τις Βρυξέλλες, καθώς η Ελλάδα μετέχει στην Ευρωζώνη και οι «περιπέτειές» της θα έχουν σοβαρή αντανάκλαση στην αξιοπιστία του κοινού νομίσματος.
Μάλιστα, το «νοικοκύρεμα» των δημοσίων οικονομικών στην Ελλάδα, όσο και αν θέλουν οι εταίροι μας να προσφέρουν «χαλαρές» προθεσμίες, θα πρέπει να ολοκληρωθεί με ένα σημαντικό χρονικό περιορισμό: η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως προειδοποίησε με βαρυσήμαντο άρθρο του στους «Financial Times» ο Ζαν Κλοντ Τρισέ, ήδη εξετάζει πότε θα αρχίσει να αποσύρει τα έκτακτα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας για να αντιμετωπισθεί η κρίση, από τα οποία επωφελήθηκε και η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις τεράστιες δανειακές ανάγκες του 2009 (σχεδόν 60 δισ. ευρώ).
Οι ελληνικές τράπεζες άντλησαν φθηνή ρευστότητα (με επιτόκιο 1%) από την ΕΚΤ, που σήμερα ξεπερνά τα 40 δισ. ευρώ, και αυτή η ρευστότητα ανακυκλώθηκε σε τίτλους του ελληνικού Δημοσίου (ήδη τα τραπεζικά χαρτοφυλάκια έχουν «φορτωθεί» με κρατικά ομόλογα αξίας 40 δισ. ευρώ), διευκολύνοντας τη χρηματοδότηση του Δημοσίου. Αν το 2010 οι μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης ξεπεράσουν την ύφεση, το φθηνό χρήμα της ΕΚΤ θα αρχίσει να αποσύρεται και το πρόβλημα χρηματοδότησης του ελληνικού Δημοσίου θα γίνει ασφυκτικό.
Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το πρώτο εξάμηνο του 2010 οι λήξεις τίτλων του Δημοσίου ξεπερνούν τα 18 δισ. ευρώ και θα πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν, ενώ θα πρέπει να αντληθούν τεράστια ποσά για να καλυφθούν οι τρέχουσες ανάγκες του κράτους του 2010 και να εξοφληθούν υποχρεώσεις του 2009, που μετατέθηκαν στον επόμενο χρόνο ελλείψει ρευστότητας. Με αυτά τα δεδομένα, έγκυρες πηγές υπολογίζουν ότι το Δημόσιο θα πρέπει να ζητήσει τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ από τη διεθνή αγορά ομολόγων μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2010, σε μια χρονιά που υπολογίζεται ότι η ζήτηση κεφαλαίων από τα κράτη διεθνώς θα σπάσει κάθε ρεκόρ, ξεπερνώντας το 1 τρισ. δολάρια, με συνέπεια οι δανειστές να γίνουν ιδιαίτερα επιλεκτικοί και αυστηροί στις αξιολογήσεις τους.
Στο 8% το έλλειμμα
από τον Αύγουστο!
Οι πληροφορίες του «Π» αναφέρουν ότι ήδη από τον Αύγουστο το «κοντέρ» του ελλείμματος έχει βρεθεί πάνω από το όριο του 8% του ΑΕΠ και αναμένεται να ξεφύγει πάνω από το 10%, ίσως και στο 11% στο τέλος του χρόνου, μια πρόβλεψη με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας, αφού ουδείς γνωρίζει πώς θα εξελιχθούν τα κρατικά έσοδα μετά την προκήρυξη των εκλογών, λόγω της γνωστής εκλογικής «χαλάρωσης» των εισπρακτικών μηχανισμών και καθώς έμειναν μετέωρα ορισμένα σημαντικά μέτρα της κυβέρνησης, όπως η «τακτοποίηση» των ημιυπαίθριων χώρων.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το δημοσιονομικό πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο με δραστικά μέτρα, όπως θα ήταν η περικοπή των δημοσιονομικών δαπανών σε ποσοστό έως και 30%, ενώ θα απαιτηθεί η αφύπνιση του εισπρακτικού μηχανισμού και μια πραγματική φοροεισπρακτική επίθεση σε όλα τα μέτωπα, όχι για την είσπραξη νέων φόρων, αλλά για την αποκατάσταση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων. Ένα πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης είναι η γενικευμένη διαφθορά στις εφορίες, που «ροκανίζει» τις εισπράξεις του Δημοσίου, αφήνοντας περιουσίες στους επίορκους υπαλλήλους.
Επίσης αντιρρήσεις υπήρξαν και για τα διάφορα μέτρα επιδοτούμενης απόσυρσης οικιακών συσκευών που έχουν προωθηθεί, και για την απόσυρση αυτοκινήτων, που τελικά «πάγωσε» λόγω των εκλογών, με την αιτιολογία ότι επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το ελλειμματικό ισοζύγιο πληρωμών και εξάγουν ελληνικό χρήμα σε τρίτες χώρες, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την ενίσχυση των εγχώριων παραγωγικών δυνάμεων. Τονίζουν, πάντα κατά τις ίδιες πληροφορίες, ότι τα μέτρα που οδηγούν σε αύξηση των εισαγωγών μειώνουν ευθέως το ΑΕΠ, σε μια περίοδο που είναι πιο αναγκαία από ποτέ η σταθεροποίηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Το δημοσιονομικό πρόβλημα εντείνεται από την απότομη επιβράδυνση, με πραγματική «βουτιά» των επενδύσεων και –για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια– εμφάνιση αρνητικού προσήμου στην ιδιωτική κατανάλωση, καθώς παρατηρείται και μεγάλη μείωση στη χρήση των πιστωτικών καρτών, λόγω της προσπάθειας των νοικοκυριών να ελέγξουν τις δαπάνες τους. Οι τράπεζες έχουν περιορίσει ασφυκτικά τη ροή πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα, όχι μόνο λόγω της μειωμένης ζήτησης δανείων, αλλά και επειδή προτιμούν να δανείζουν με υψηλά επιτόκια το Δημόσιο, καθώς το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει ξεπεράσει ήδη το 6% επί του συνόλου των χορηγήσεων και αναμένεται να υπερβεί το 8% ως το τέλος του έτους.
Στην Τράπεζα της Ελλάδος προειδοποιούν ότι η έξοδος της ελληνικής και διεθνούς οικονομίας από την ύφεση δεν θα γίνει χωρίς αναταράξεις, τονίζοντας ότι θα διαψευσθούν όσοι περιμένουν σταθερή πορεία ανάκαμψης. Και επισημαίνουν ότι η Ελλάδα θα πληρώσει βαρύ τίμημα από την ύφεση, καθώς το ποσοστό της ανεργίας μέχρι το τέλος του έτους δεν αποκλείεται να ξεπεράσει πάλι το 10%.
